Dorota Jovanka Ćirlić: biografia i twórczość
Życiorys i korzenie
Dorota Jovanka Ćirlić, urodzona jako Dorota Jovanka Mentzel, przyszła na świat 18 kwietnia 1954 roku w Kielcach. Jej życie i kariera są głęboko splecione z kulturą i językami Bałkanów, co nie jest przypadkiem. Jest córką Danuty Ćirlić-Straszyńskiej, cenionej polskiej publicystki i tłumaczki, oraz Branko Ćirlića, serbskiego slawisty. Takie dziedzictwo rodzinne z pewnością stanowiło fundament dla jej przyszłej pasji i wykształcenia. Studiowała polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim, co dało jej solidne podstawy teoretyczne i analityczne, niezbędne w pracy tłumacza i dziennikarza. Mieszka na stałe w Warszawie, będąc aktywnie obecną w polskim życiu kulturalnym. W 1998 roku wyszła za mąż za Zbigniewa Mentzla.
Kariera dziennikarska i praca w „Dialogu”
Droga zawodowa Doroty Jovanki Ćirlić rozpoczęła się od dziennikarstwa. W 1977 roku podjęła pracę w miesięczniku teatralnym „Dialog”, gdzie przez lata rozwijała swoje zainteresowania polską dramaturgią, a także teatrem bałkańskim. Ta praca pozwoliła jej na dogłębne poznanie kontekstu kulturowego i artystycznego regionu, z którym później związała swoją karierę translatorską. Jej zaangażowanie w życie medialne nie ograniczało się jednak do jednego medium. Była również członkiem grupy założycielskiej Radia Zet, współtworząc jedną z pierwszych prywatnych stacji radiowych w Polsce. Współpracuje również z Gazetą Wyborczą, publikując teksty i artykuły, które często dotyczą kultury i literatury, zwłaszcza tej pochodzącej z Bałkanów. Jest także aktywną członkinią Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, co podkreśla jej znaczenie w polskim środowisku literackim.
Sztuka tłumaczenia Doroty Jovanki Ćirlić
Debiut i rozwój kariery translatorskiej
Przełomowym momentem w karierze Doroty Jovanki Ćirlić był jej debiut translatorski z książką Davida Albahariego pod tytułem „Godzilla, potwór morski”. To właśnie od tego dzieła rozpoczęła swoją bogatą ścieżkę jako tłumaczka literatury pięknej. Jej pasja do języków i kultur słowiańskich, w połączeniu z profesjonalnym wykształceniem i doświadczeniem dziennikarskim, pozwoliła jej na szybki rozwój i zdobycie uznania w środowisku translatorskim. Przez lata udoskonalała swój warsztat, stając się jedną z najbardziej cenionych tłumaczek literatury z obszaru dawnej Jugosławii na język polski. Jej talent do przekładu pozwolił jej na zaprezentowanie polskim czytelnikom bogactwa i różnorodności literackiej Bałkanów.
Kluczowe tłumaczenia literatury macedońskiej i serbsko-chorwackiej
Dorota Jovanka Ćirlić specjalizuje się w przekładach z języków serbsko-chorwackiego i macedońskiego. Jej dorobek translatorski jest imponujący i obejmuje dzieła wielu wybitnych autorów. Wśród kluczowych tłumaczeń znajdują się prace takich pisarzy jak Marija Knežević, Rujana Jeger, Tatjana Gromača, Dubravka Ugrešić, Ivana Sajko, Milena Marković, Goran Čolakhodžić czy Luan Starova. Te nazwiska reprezentują szerokie spektrum współczesnej literatury bałkańskiej, od prozy po dramat. Jest autorką przekładów ponad czterdziestu książek prozatorskich oraz niemal tyle samo sztuk teatralnych. Jej tłumaczenia literatury bałkańskiej były publikowane w Polsce, przyczyniając się do lepszego zrozumienia i popularyzacji tej części europejskiej kultury. Ostatnio, bo w 2024 roku, ukazała się jej tłumaczenie książki Rumeny Bužarovskiej „Mój pan mąż”, co pokazuje jej ciągłe zaangażowanie w prezentowanie polskiej publiczności nowych, ważnych głosów literatury.
Nagrody za wybitne osiągnięcia translatorskie
Wybitne osiągnięcia Doroty Jovanki Ćirlić w dziedzinie przekładu zostały wielokrotnie docenione prestiżowymi nagrodami. W 1998 roku otrzymała nagrodę ZAiKS-u za najlepszy przekład w dziedzinie dramaturgii, co podkreśliło jej talent do przenoszenia na język polski subtelności dialogów teatralnych. W 2012 roku przyznano jej nagrodę ZAIKS za wybitne osiągnięcia w przekładzie literatury serbsko-chorwackiej na język polski. To wyróżnienie stanowiło dowód jej wieloletniego, konsekwentnego wkładu w przybliżanie polskim czytelnikom literatury tego regionu. Kulminacją uznania dla jej pracy było przyznanie w 2013 roku nagrody Stowarzyszenia Autorów ZAiKS za całokształt pracy translatorskiej. Te nagrody nie tylko potwierdzają jej mistrzostwo translatorskie, ale także podkreślają jej nieoceniony wkład w polską kulturę i dialog międzykulturowy.
Dorota Jovanka Ćirlić jako postać kultury
Wkład w literaturę piękną i dziennikarstwo
Dorota Jovanka Ćirlić jest postacią, której wpływ na polską kulturę wykracza poza samą sztukę tłumaczenia. Jej zaangażowanie w literaturę piękną jest widoczne nie tylko przez pryzmat jej przekładów, ale także przez jej aktywność jako dziennikarki. Publikując w tak znaczących mediach jak Gazeta Wyborcza, przybliża czytelnikom bogactwo literackie Bałkanów, analizuje zjawiska kulturowe i promuje wartościowe dzieła. Jej praca w miesięczniku teatralnym „Dialog” przez lata kształtowała jej wrażliwość na dramat i teatr, co z kolei przekładało się na jakość jej translatorskich dokonań. Jest również kuratorką i redaktorką, co świadczy o jej wszechstronnym zaangażowaniu w proces tworzenia i prezentowania kultury. Jako autorka publikuje artykuły i teksty, które często stanowią cenne komentarze do otaczającej rzeczywistości kulturalnej.
Udział w wydarzeniach kulturalnych i publikacje
Aktywność Doroty Jovanki Ćirlić w życiu kulturalnym przejawia się również przez jej udział w różnorodnych wydarzeniach. W 2017 roku uczestniczyła w Malta Festival w Poznaniu w ramach sekcji „Artyści i artystki”, co stanowiło okazję do zaprezentowania jej dorobku i wizji szerszej publiczności. Jej obecność na festiwalach literackich, spotkaniach autorskich i konferencjach świadczy o jej roli jako aktywnego animatora kultury. Jej tłumaczenia, a także autorskie publikacje, stanowią ważny element współczesnej polskiej sceny literackiej. To dzięki jej pracy polscy czytelnicy mają dostęp do dzieł pisarzy z Macedonii, Serbii czy Chorwacji, co wzbogaca ich perspektywę i poszerza horyzonty kulturowe.
Spotkania autorskie i wywiady
Dorota Jovanka Ćirlić często dzieli się swoją wiedzą i doświadczeniem podczas spotkań autorskich i wywiadów. Są to okazje, podczas których może bezpośrednio rozmawiać z czytelnikami, opowiadać o procesie tłumaczenia, o specyfice języków bałkańskich i o literaturze, którą tak ukochała. W wywiadach często porusza tematy związane z kulturą Bałkanów, z wyzwaniami translatorskimi i z rolą tłumacza w budowaniu mostów między narodami. Jej wypowiedzi są cennym źródłem informacji dla osób zainteresowanych literaturą, językami słowiańskimi oraz dynamiką kulturową regionu. Dzięki tym interakcjom przybliża swoją pracę i zachęca do odkrywania bogactwa literatury, której jest wierną ambasadorką w Polsce.
Dodaj komentarz